Rouw en verlies
Een scheiding is een rouwproces. Als je te maken krijgt met een scheiding kan het rouwmodel van Kubler-Ross je helpen te begrijpen welke emoties en gevoelens je kunt ervaren tijdens het proces van rouwverwerking. Het kan een troostende gedachte zijn dat de gevoelens die je ervaart normaal zijn en dat het onderdeel is van een natuurlijk proces.
Scheiden is als rouwen
Het rouwmodel van Kübler-Ross helpt je om te begrijpen welke emoties en gevoelens je kunt ervaren tijdens het proces van rouwverwerking. Ontgoocheling, ontkenning, boos, angst, en verdrietig zijn, zijn voorbeelden van voorkomende emoties en gevoelens.
Het kan een troostende gedachte zijn dat de gevoelens die je ervaart normaal en onderdeel zijn van een natuurlijk proces.
Fases van de rouwverwerkingscurve
- Ontkenning: In het begin kan je het moeilijk vinden om te geloven dat de relatie echt voorbij is. Het kan zijn dat je jezelf voor de gek houdt en denkt dat het allemaal wel mee zal vallen. Dit is een normale reactie en helpt je om de realiteit geleidelijk onder ogen te zien.
- Woede: Op een gegeven moment kan je je gefrustreerd of boos voelen over de scheiding. Je kan je afvragen waarom dit je overkomt en waarom je partner ervoor heeft gekozen om bij je weg te gaan. Deze fase kan een intense emotie oproepen en het is belangrijk om deze emoties toe te laten en ze te uiten op een voor jouw veilige manier.
- Onderhandelen: In deze fase probeer je wellicht manieren te vinden om de scheiding te vermijden door bijvoorbeeld te proberen om de relatie te herstellen of door te proberen om de tijd terug te draaien. Het is belangrijk om te erkennen dat dit geen haalbare oplossing is en dat het belangrijk is om de realiteit te aanvaarden.
- Depressie: In deze fase kan je je verdrietig en hopeloos voelen over de scheiding. Het kan moeilijk zijn om het dagelijks leven weer op te pakken. Het is belangrijk om je emoties te uiten en tijd te nemen om te rouwen.
- Aanvaarding en acceptatie: Deze fase houdt in dat je de scheiding accepteert, jullie uit elkaar zijn en jij alleen verder gaat. Je begint met het oppakken van het leven en het vinden van nieuwe manieren om gelukkig te zijn. Dit kan een moeilijke fase zijn, maar het kan ook een nieuw begin betekenen.
Onthoud dat niet iedereen alle fasen van het rouwproces doorloopt of dit op hetzelfde moment doet én dat rouwverwerking een individueel proces is. Het is belangrijk om jezelf de tijd en ruimte te geven om de scheiding op jouw eigen manier te verwerken. Zoek hulp en steun bij vrienden, familie of een professionele hulpverlener als je dat nodig hebt.
Soms is een scheiding een levenslang proces waarin je steeds opnieuw leert om een evenwicht te vinden tussen verlies en herstel.
“Het was fijn geweest als ik eerder de kracht had gevonden om open te zijn over het uit elkaar gaan en de bijkomende emoties. Dan had ik eerder hulp kunnen ontvangen waardoor ik het niet alleen had hoeven dragen.”
Algemeen juridisch
Zoals gezegd dienen er een hoop dingen geregeld te worden als je uit elkaar gaat. Je kan samen afspraken maken over zaken die je tijdens of na de scheiding geregeld moet of wil hebben. Je kan samen zelf afspraken maken, je kan hierin begeleiding vragen van een mediator of je kan een gezamenlijke advocaat inschakelen (advocaat-mediator) of ieder een eigen advocaat inschakelen. Voor meer algemene informatie, kan je terecht bij het Juridisch Loket. Hieronder volgt informatie over de verschillende mogelijkheden.
Mediator
Het is mogelijk om samen afspraken te maken over zaken die je tijdens of na de scheiding geregeld wil hebben onder begeleiding van één persoon: een mediator. Kies bij een echtscheiding voor een mediator met een juridische achtergrond (bijvoorbeeld een vFASscheidingsmediator (vereniging familie – en erfrecht advocaten scheidingsmediators) of via het register van mediators via .mfnregister.nl). Maak je alleen afspraken over de kinderen? Dan kan een pedagoog-mediator of psycholoog-mediator ook passend zijn. Verderop vind je hier meer informatie over.
Familierechtadvocaat
Voor bepaalde zaken is een advocaat nodig. Bijvoorbeeld voor het formaliseren van de echtscheiding bij de rechtbank. Het inzetten van een advocaat wil niet zeggen dat sprake is van een vechtscheiding. Een advocaat kan ook helpen bij het maken van duurzame afspraken in onderling overleg. Dit geldt voor mensen die getrouwd zijn en ook voor mensen met een geregistreerd partnerschap, een samenlevingsovereenkomst of mensen die samenwonen zonder formele afspraken te hebben gemaakt.
Denk bijvoorbeeld aan het inzetten van een vFas-advocaat (vereniging familie – en erfrecht advocaten scheidingsmediators). Ze zijn aangesloten bij de vereniging van Familierecht Advocaten en scheidingsmediators. Op verder-online vind je informatie over scheiden en contactgegevens van vFas-advocaten en mediators die lid zijn van deze vereniging.
Juridisch loket
Het Juridisch Loket geeft gratis juridisch advies aan mensen met inkomen en vermogen onder een bepaalde drempel. Op de website van het Juridisch Loket vind je meer informatie over die drempel. Daarnaast is er op de website ook veel andere informatie te vinden, zoals tips en voorbeeldbrieven. Het Juridisch Loket is gevestigd in Eindhoven. Je kan bellen, maar je kan ook terecht bij het inloopspreekuur. Voor contactgegevens van het Juridisch Loket Eindhoven word je verwezen naar de website van het Jurdisch loket.
“We hebben beiden geen advocaat in de hand genomen, maar zijn wel met een mediator in gesprek gegaan voor begeleiding tijdens het scheidingsproces. Dat heeft ons geholpen bij het maken van gezamenlijke afspraken.”
Kinderen
Als jullie samen kinderen hebben, dan moet je hierover afspraken maken. De wet schrijft voor dat je een ouderschapsplan moet maken als je uit elkaar gaat. Hieronder vind je meer informatie daarover:
Ouderschapsplan
In het ouderschapsplan maak je samen in ieder geval afspraken over:
- De manier waarop jullie de zorg- en opvoedingstaken gaan verdelen;
- De manier waarop jullie elkaar informeren en met elkaar overleggen over de onderwerpen in het leven van jullie kinderen;
- De wijze waarop jullie beiden in de kosten van jullie kinderen gaan voorzien.
Verder is het mogelijk om op detailniveau afspraken te maken in een ouderschapsplan. Daarin zijn jullie vrij, maar je mag geen afspraken maken die op basis van de wet verboden zijn, bijvoorbeeld omdat deze in strijd zijn met de openbare orde. Je mag bijvoorbeeld niet afspreken dat één van de twee alleen met het gezag wordt belast als jullie eerder samen het gezag hadden. Met andere woorden: als jullie eerder samen de belangrijkste beslissingen namen in het leven van jullie kind, dan kun je nu niet afspreken dat jullie beslissen dat voortaan één van jullie twee die beslissingen neemt. Dat is een kwestie van openbare orde en dit kan alleen de rechter beslissen.
Kind betrekken bij ouderschapsplan
Op basis van de wet is verplicht dat kinderen op een bij hun leeftijd passende wijze worden betrokken bij het ouderschapsplan. Bijvoorbeeld door naar de ontwikkelingsbehoeften te kijken die behoren bij de leeftijd van het kind. De mening van jullie kind speelt mee, maar geeft niet de doorslag. Jullie nemen de uiteindelijke beslissing. Veel mensen denken bijvoorbeeld dat kinderen vanaf 12 jaar mogen kiezen of ze bij papa of bij mama gaan wonen. Dat is niet waar. De ouders beslissen totdat het kind de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt. Dat komt omdat het kind tot die leeftijd onder hun gezag staat. Vanaf 12 jaar hebben kinderen het recht om gehoord te worden bij de rechter over zaken die hun aangaan. De mening van het kind speelt dan mee, maar is niet doorslaggevend. De rechter beslist en kijkt daarbij naar alle belangen en omstandigheden.
Vormgeven ouderschap
Het is goed om bij het opstellen van dit ouderschapsplan ook te bespreken op welke manier jullie het ouderschap willen vormgeven na de scheiding. Dat kan coöperatief, wat betekent dat je veel communicatie hebt. Dat kan ook middels parallel ouderschap. Dat betekent dat je alleen over de belangrijkste beslissingen in het leven van jullie kind communiceert. Voor deze laatste vorm van ouderschap wordt soms gekozen als de communicatie van ouders niet goed verloopt. De communicatie loopt niet direct, maar bijvoorbeeld alleen per mail en soms met een derde in de cc zodat de communicatie ‘netjes’ blijft en alleen over het kind gaat. Het ouderschapsplan is in dat geval uitvoerig en daarvan wordt niet afgeweken. Als ouders het niet eens worden over de belangrijke beslissing die moet worden genomen, dan helpt een onafhankelijke derde daarbij. Vooraf spreek je af wie dat zal zijn.
Voor het regelen van praktische zaken die gaan over de kinderen en voor een voorbeeld van een ouderschapsplan, wordt verwezen naar de landelijke pagina van Rijksoverheid.
Kosten kinderen
Jullie dienen afspraken te maken over de kosten van jullie kind/kinderen en hoe jullie daarin gaan voorzien. Dit neem je op in het ouderschapsplan.
Verblijfskosten
Er is een verschil tussen verblijfskosten en verblijf overstijgende kosten. Het uitgangspunt is dat ieder de verblijfskosten betalen (dat zijn de kosten van het verblijf van het kind bij ieder) en dat jullie de verblijf overstijgende kosten samen bekostigen.
Verblijf overstijgende kosten
Verblijf overstijgende kosten zijn kosten die het verblijf overstijgen. Daarbij kan je denken aan kosten voor een schoolkamp. Het uitgangspunt is dat je deze samen voldoet naar ieder zijn/haar/hen draagkracht.
Kinderrekening
Je kan ook werken met een kinderrekening in plaats van met een te betalen bedrag aan alimentatie. Dat kan alleen als je het daar beiden over eens bent. Een kinderrekening is een rekening waar beide ouders toegang tot hebben. Van deze rekening betaald u de verblijf overstijgende kosten. Hierbij moet u bijvoorbeeld denken aan sportcontributie, kleding, kosten voor een schoolreisje etc.
Hulp bij berekenen van de kosten van de kinderen
Een advocaat of mediator kan de kosten van jullie kinderen en kinderalimentatie berekenen. Deze kunnen ook helpen bij de verdere afspraken daarover of jullie meer informatie geven over een kinderrekening. Je kan voor het berekenen van kinderalimentatie ook terecht bij het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO). Voor meer informatie over kinderalimentatie, word je verwezen naar de website van het Juridisch loket.
“Het ouderschapsplan heeft me veel rust gegeven. We weten allebei waar we aan toe zijn en ik heb duidelijke afspraken waar ik op terug kan vallen.”
Moeizame communicatie tussen ouders
WIJeindhoven
Als de communicatie tussen jullie het probleem is, dan kunnen jullie hulpverlening overwegen die jullie helpt beter met elkaar te praten over jullie kind(eren). Je kan hierover telefonisch contact opnemen met WIJeindhoven via 040-2388998.
Een medewerker van WIJeindhoven kan bij jullie langskomen om naar jullie te luisteren en vragen te stellen. We weten dat als je uit elkaar gaat, dit invloed heeft op meerdere leefgebieden. Samen kijken we met jou, de mensen die voor jou belangrijk zijn, jouw ex-partner en jullie kind(eren) hoe jullie weer samen tot afspraken kunnen komen. Soms is er meer nodig. Dan weten we de weg naar die hulp. Dat kan vrij toegankelijke zorg zijn, maar ook specialistische zorg waar je een verwijzing voor nodig hebt.
Wil je meer weten wat het met jullie kind doet als de communicatie tussen jullie niet goed verloopt? Kijk dan eens op de website van Villa Pinedo. Daar lees je terug hoe de scheiding eruitziet door de ogen van een kind. Daarover lees je ook meer terug onder het kopje ‘de kinderen’ op deze website.
Mediator
Je zou ook kunnen overwegen om samen een mediator in te schakelen. Een mediator kan jullie begeleiden om alsnog samen afspraken te maken. Daarbij komen jullie tot afspraken die door jullie samen gedragen worden. Bij een mediator staat het gezamenlijke belang centraal. Let op dat iedereen zich mediator mag noemen. Als je op zoek bent naar een mediator die helpt met een ouderschapsplan, dan kun je nagaan of de mediator een achtergrond heeft in de orthopedagogiek.
Familierechtadvocaat
Is een mediator geen optie? Dan kan je overwegen om een familierecht advocaat in te schakelen die jou kan helpen. Een familierechtadvocaat zal proberen om samen tot afspraken te komen. Lukt dat niet, dan kan een onafhankelijk derde zoals een rechter de knoop mogelijk doorhakken.
Je kunt via internet een advocatenkantoor opzoeken of je kan je wenden tot het Juridisch Loket. In Eindhoven zit een vestiging van het Juridisch Loket gevestigd. Daar kan jij je melden als je opzoek bent naar een advocaat. Zij brengen je dan in verbinding met een advocatenkantoor. Als jouw inkomen onder een bepaalde inkomensgrens ligt, dan heb je mogelijk recht op gefinancierde rechtsbijstand. In dat geval betaal je alleen een eigen bijdrage en de kosten die jouw advocaat kwijt is voor het inschakelen van derden, in plaats van een uurtarief. Of je recht hebt op gefinancierde rechtsbijstand, lees je terug op de website van de Raad voor Rechtsbijstand.
Hierdoor is er een advocaat beschikbaar voor iedere portemonnee. Als jouw inkomen het niet toelaat om een eigen bijdrage te betalen, dan kun je nagaan of je recht hebt op bijzondere bijstand. Op Eindhoven.nl lees je meer over bijzondere bijstand bij gemeente Eindhoven:
Juridisch loket
Het juridisch loket geeft gratis juridisch advies aan mensen met inkomen en vermogen onder een bepaalde drempel. Voor meer informatie over die drempel lees je meer op de website van het Juridisch Loket. Op juridischloket.nl vind je veel informatie, tips en voorbeeldbrieven. Het Juridisch Loket is ook gevestigd in Eindhoven. Je kan bellen, maar je kan ook terecht bij het inloopspreekuur. Ga voor contactgegevens naar de website van het Juridisch Loket Eindhoven.
“We dachten dat we geen advocaat konden betalen omdat we het financieel helemaal niet breed hadden. Gelukkig kregen we het advies dat we wel een advocaat van onvermogen konden inschakelen. Ik ben zo dankbaar dat we iemand hadden die ons heeft geholpen met het maken van afspraken.”
Woning
Je zal onder andere afspraken moeten maken over jullie woning en moeten nadenken over vervangende woonruimte. Het is goed om je vooraf te bedenken dat er uiteindelijk definitieve afspraken gemaakt moeten worden over de huur- of koopwoning waar jullie nu samen wonen, maar dat het handig is om ook tijdelijke afspraken te maken voor de tussentijd.
Meer informatie over dit onderwerp vind je hieronder. Daarbij wordt eerst beschreven welke definitieve afspraken jullie maken. Vervolgens wordt ook beschreven welke tijdelijke afspraken jullie kunnen maken. Als laatste wordt informatie gegeven over het verkrijgen van vervangende woonruimte.
Definitieve afspraken – naar wie gaat de koopwoning?
Om te kunnen bepalen naar wie de woning gaat, zal je eerst moeten bepalen van wie de woning is. Dat is afhankelijk van de vraag op welke manier jullie je relatie hebben vormgegeven. Als je tot de conclusie komt dat dat één van jullie eigenaar is van de woning, dan moet de ander in principe de woning verlaten. Hierop bestaan uitzonderingen.
Als je samen eigenaar bent van de woning, dan zal je hier samen afspraken over moeten maken. Voor een akte of convenant van verdeling moet u naar de notaris.
Een van jullie neemt de woning over
Het is mogelijk dat een van jullie in de woning blijft wonen en de ander kan zijn/haar/hun aandeel in de woning overdragen. Daarbij is het belangrijk dat degene die niet langer eigenaar is van de woning, wordt ontslagen van de hypothecaire aansprakelijkheid. Als je wil weten of je de woning kan overnemen, kun je een afspraak maken bij een hypotheekadviseur. Deze kan voor jou inzichtelijk maken of jij de ander kan uitkopen en de lasten kan blijven betalen.
Woning verkopen
De woning kan ook worden verkocht. In dat geval kun je samen afspraken maken over de makelaar die jullie willen inschakelen. Als de ander niet meewerkt aan de verdeling en/of verkoop van de woning, dan kun je hiervoor contact opnemen met een advocaat. Deze helpt jou dan hiermee verder.
Jullie blijven beiden eigenaar van de woning (onverdeeld laten)
Je kan ook allebei eigenaar blijven van de woning. Dan blijf je wel hoofdelijk aansprakelijk. Dat betekent dat je onderling wel een afspraak kan maken dat de persoon die in de woning blijft wonen de hypotheek aflossing en gebruikerslasten verder zal voldoen, maar dat de hypotheeknemer (de bank in de meeste gevallen) bij jou kan aankloppen als de ander niet betaalt. Je kan de woning in principe alleen onverdeeld laten als je het daar beide over eens bent. Er bestaan uitzonderingen.
Definitieve afspraken – naar wie gaat de huurwoning?
Om te bepalen naar wie de huurwoning gaat, zal je eerst moeten bepalen van wie het huurrecht van die huurwoning is. Dit ligt eraan op welke manier jullie relatie is vormgegeven en afhankelijk daarvan de vraag wie op het huurcontract staat vermeld. Als je tot de conclusie komt dat het huurrecht van jullie beiden is, dan dien je daarover een afspraak te maken. Als je het erover eens bent wie in de huurwoning blijft, dan is het raadzaam om hiervoor ook contact op te nemen met de verhuurder. Deze kan je meer vertellen over wat er nog geregeld dient te worden.
Als je hier niet samen uitkomt, dan kan je de rechtbank vragen om hierover een beslissing te nemen. Hiervoor dien je een advocaat in te schakelen. Deze helpt jou dan hiermee verder.
Tijdelijke afspraken - periode totdat er definitieve afspraken zijn en de scheiding rond is:
Er zijn verschillende afspraken denkbaar voor de periode totdat jullie definitieve afspraken hebben gemaakt.
- Beiden in de woning blijven: Als jullie hebben besloten om uit elkaar te gaan, maar allebei nog (redelijk) met elkaar overweg kunnen, dan kun je afspreken dat jullie samen in de woning mogen blijven totdat jullie definitieve afspraken hierover hebben gemaakt of totdat (bij echtscheiding) de rechtbank heeft besloten aan wie de woning wordt toebedeeld.
- Birdnesten: Als jullie samen kinderen hebben die ook in de woning wonen, dan kun je samen afspreken om te ‘birdnesten'. Daarmee wordt bedoeld dat jullie afspreken dat de kinderen tijdelijk in de woning blijven wonen en jullie elkaar steeds afwisselen. In de periode dat de ene persoon bij de kinderen in de woning verblijft, verblijft de ander op een ander adres. Dat kan zijn bij zijn/haar/hun ouders, maar het kan ook zijn dat jullie een afspraak maken om een andere woning te huren en die kosten te delen.
- Voorlopige voorziening: Als het niet meer lukt om samen in de woning te blijven, bijvoorbeeld omdat de situatie steeds escaleert, dan kun je afspreken dat één van jullie in de woning blijft en de andere vertrekt. Lukt het niet om die afspraak te maken? Dan kun je ook aan de rechtbank vragen om te beslissen dat een van jullie tijdelijk in de woning mag blijven totdat er een definitieve beslissing komt. De rechtbank maakt dan een belangenafweging. Je hebt hiervoor een advocaat nodig.
Hoe kom ik aan vervangende woonruimte?
- Kopen: Soms zal je een deel aan overwaarde uit de koopwoning ontvangen. Daarmee kan je opzoek gaan naar een andere woning.
- Huren: Als je voornemens bent om te gaan huren, dan is het raadzaam om na te gaan of je mogelijk recht hebt op een urgentieverklaring. Op de website van WIJEindhoven wordt uitgelegd waar je terecht kan voor een urgentieverklaring en welke eisen daarvoor gelden. Daar lees je ook waar je deze urgentie kan aanvragen. Bij twijfel kan je contact opnemen met WIJEindhoven. Een overzicht van de huurwoningen in Eindhoven vind je op de website van Wooniezie.
“Het regelen van het financiële stuk rondom het huis en de spullen gaf de meeste irritatie. Soms geeft dat nog steeds frictie. Uiteindelijk hebben we advies ingewonnen van een adviseur die onze situatie inzichtelijk maakte en dat heeft ons vooruitgeholpen.”
Bezittingen en schulden
Naast de woning, hebben jullie gedurende jullie relatie mogelijk samen andere bezittingen verkregen en zijn jullie mogelijk schulden aangegaan. Hierover zal je samen afspraken moeten maken. Daarover lees je hieronder meer.
Hoe om te gaan met de bezittingen, is afhankelijk van de vraag waarop de relatie is vormgegeven. Ten aanzien van de schulden maakt nog uit door wie deze zijn aangegaan. Er wordt bij schulden een verschil gemaakt tussen aansprakelijkheid en draagplichtingheid. Hierover vindt je meer informatie op de website van het Juridisch Loket.
Andere geldzaken
Als jullie uit elkaar gaan, zijn er ook nog andere geldzaken waarover je afspraken zal moeten maken. Meer informatie daarover, vind je hieronder.
Mogelijk heeft – als jullie getrouwd waren, geregistreerd partnerschap zijn aangegaan of hierover een afspraak is gemaakt in jullie samenlevingsovereenkomst- één van jullie recht op partneralimentatie. Daarvoor moet aan de ene kant sprake zijn van behoefte en aan de andere kant sprake zijn van draagkracht. Een familierechtadvocaat of familiemediator kan dit voor jullie berekenen. Hoe lang er recht is op eventuele partneralimentatie, is afhankelijk van jullie situatie. Het uitgangspunt na 1 januari 2020 is dat dit de helft van de duur van het huwelijk is met een maximum van vijf jaar. Daarop bestaan uitzonderingen: bijvoorbeeld wanneer er kinderen zijn die de leeftijd van 12 jaar nog niet hebben bereikt. Voor meer informatie hierover kun je terecht bij een advocaat of mediator. Ook kun je hierover meer informatie vinden op de website van het Juridisch Loket.
Voor kinderalimentatie, wordt verwezen naar het kopje ‘de kinderen’ op deze pagina.
Er zijn nog andere geldzaken die jullie mogelijk dienen te regelen. Daarbij kan je onder andere denken aan pensioen en toeslagen. Voor meer informatie hierover wordt je verwezen naar de website van het Juridisch loket.
